Yaygın şekliyle bildiğimiz DEHB’nin açılımı, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğudur. Bu bozukluğun semptomları; dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik olarak tanımlanır. Çocuklarda ve yetişkinlerde görülebilir ve günlük hayat becerilerinde aksamaya neden olmaktadır.
Son yıllarda yapılan çalışmalar incelendiğinde çocuk ve ergenlerde Dehb’nin en sık karşılaşılan sorunlardan biri olduğu anlaşılmaktadır.
Çocuk ve ergenler bağlamında Dehb’ye baktığımızda, günlük yaşam becerilerine odaklanamama, okul ve sosyal ortamlara uyum sağlamakta zorlanma, amaçsız hareketlilik ve düşünmeden davranma şeklinde davranışsal yansımalarını görmekteyiz.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu yaşayan çocuklar nasıl davranırlar?
Dehb, okul öncesi dönemden itibaren öğretmenler ve ebeveynlerden tarafından gözlenebilir. Okul öncesi dönemde genelde aşırı hareketlilik, çocuğun kendisine ve arkadaşlarına zarar vermesi ve komut almama şeklinde görülür.
Okul döneminden itibaren ise çocuğun bireysel sorumluluk alanlarının artması dolayısıyla dikkat eksikliği daha görünür hale gelir.
Dehb’li olan ve okula başlayan çocuklarda görülen davranışlar şu şekildedir:
- Dikkatlerini toplayamaz ve derste anlatılanlara odaklanamazlar.
- Unutkandırlar, ödevlerini ve sorumluluklarını sık sık unuturlar.
- Sıraları genelde dağınıktır, eşyalarını kaybetme eğiliminde olurlar.
- Motor huzursuzluk yaşarlar. Elleri, ayaklarını sürekli huzursuz şekilde sallanır. Sık sık sıradan ayağa kalkma ihtiyacı hissederler. Sınıf kurallarına aykırı olsa dahi bunu farkında olmadan yaparlar.
- Ders veya sınav esnasında arkadaşlarıyla, öğretmenleriyle konuşmak isterler. Dersi dağıtmaya çalışma eğilimleri yüksektir.
- Sınıf ve okul kurallarına uymakta zorlanırlar. Dürtüsel davranır ve kuralları genelde ihlal ederler.
- Kendi sıralarının gelmesini bekleyemezler.
- Başladıkları bir işi sonuna kadar tamamlayamazlar.
- Başkalarını konuşurken sabredemez, sözünü keserler. Bu genelde saygısızlık olarak algılanır fakat çocuk tarafından bilinçli yapılmıyordur.
Tüm bunlar çocuğun kendisine zarar verdiği gibi etrafına uyum sağlayamamasından ötürü diğerlerine de zarar vermesi olarak değerlendirilir.
Bunlarla birlikte çocuğun yalnızca kendisine zarar verdiği davranışları da mevcuttur. Bu davranışlar genelde dikkat eksikliği olarak isimlendirilir ve sık sık uzaklara dalma, pencereden dışarıyı izleme şeklinde görülür.
Dehb’li öğrenciler dikkatlerini uzun süre toplamaları ve bilişsel çaba göstermeleri gereken etkinliklerde başarısız olurlar. Bu etkinliklerin başında matematik dersi gelmektedir.
Matematik dersinde çocukların soyut düşünme, odaklanma ve karar vermeleri gerekir. Zihinsel odağını toplayamayan bir çocuğun matematik dersinde başarılı olmak için göstermesi gereken davranışları sergilemesi zordur. Odaklanma becerisi gelişmediği için diğer becerilerini geliştirmekte zorlanır.
Önce odaklanma becerisi geliştiğinden itibaren matematiği anlamasını sağlayacak soyut düşünme becerileri gelişecektir.
Dehb çocukların; sosyal ve duygusal gelişimine, okuldaki öğrenme yaşantısına ve eğitim yaşantısına zarar verir. Ebeveyn ve öğretmenlerin bu konuda hassas olmaları gerekir.
Dehb’li çocuklar duygusal ve bilişsel gelişim için desteğe ihtiyaç duyarlar. Dehb tanısı almış veya belirtilerini gösteren çocukların bireysel danışmanlık ve eğitim desteği almaları gerekir.
Ayrıntılı bilgi için blogumda var olan;
- Dehb’nin Nedenleri Nelerdir? Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivitenin Anlamı
- DEHB İçin Ne Yapılmalı – Dehb ile Nasıl Başa Çıkılır? Çocuğu Odaklanma Problemi Yaşayan Ebeveynlere Öneriler
yazılarını okumanızı tavsiye ederim…
Katkı sunmasını dilerim,
Sevgiler,
Nur