Matematik dersi çocukların en çok zorlandıkları derslerin başında gelmektedir. Hatta öyle ki, matematik dersinde başarılı olan bir çocuk diğer derslerde yeterince başarılı olmasa bile o çocuk genel olarak başarılı olarak değerlendirilmektedir. Tabir yerindeyse matematik dersi biraz ‘cool’ bir dersken matematik dersinde başarılı olmak ta çocuğu oldukça ‘cool’ biri haline getirebilir.
Matematik dersine ve bu derste başarılı olmaya atfedilen tüm bu değerler tabi bu derste başarılı olmanın zor olması ile de ilgilidir.
Matematik dersini öğrenememenin veya başarısız olmanın pek çok sebebi olabilir. Matematik öğrenme güçlüğü bu sebeplerin arasındadır. Matematik öğrenme güçlüğü ile genel matematik kaygısı sıklıkla birbiriyle karşılaştırılabilir. Matematik kaygısı da matematik öğrenmenin önündeki önemli engellerdendir fakat bugün öğrenme güçlüklerini ve belirtilerini konuşacağız.
- Çocuğunuzun şu düşünsel belirtilerine dikkat edin!
1.1. Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların çalışma bellekleri öğrenme güçlüğü yaşamayanlara oranla daha kısıtlı faaliyet gösterir. Ne demek istiyorum? Çalışma belleği olarak isimlendirdiğimiz durumun bilgiyi kısa süreli olarak zihne almak ve alınan bilgiyi işlemek olduğunu düşünebilirsiniz. Çok basit bir örnekle şu şekilde anlatacağım: Örneğin çocuğunuz saymanın belirli somut materyalin miktarını belirleyen soyut ifade olduğunu biliyor ve sayabiliyor (yani 3 sembolünün 3 tane elmaya karşılık geldiğini biliyor). Bunu bilmesine rağmen soyut ifadenin artmasının somut materyalin artması olduğunu anlamıyor (elmalar 5 tane olduğunda gruba 2 tane daha elma eklendiğini anlamıyor). Çocuğun bu ve buna benzer problemleri yaşıyor olması matematik öğrenme güçlüğü yaşadığını düşünmemize sebep olabilir.
1.2. Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların görsel- uzamsal belleklerindeki aksamalar nedeniyle; şekilleri algılama, zihinde tutma ve gerektiğinde uygun şekilde kullanma yetilerinin zayıf olduğu düşünülür. Örneğin bu alanda problem yaşayan çocuklar şekiller ve materyaller arasındaki benzer ve farklılıkları kolay ayırt edemezler. Görsel-uzamsal bellek problemi yaşayan çocuklar okulda veya avm’de sık sık kaybolurlar.
1.3. Bir kağıda, biri büyük biri daha küçük ‘2’ sembolünü yazdığınızda matematik öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar niceliksel bağlamından bağımsız olarak büyük olanın daha büyük bir grubu temsil ettiğini düşünür ve öyle algılarlar.
Bellek – hafıza ve dolayısıyla unutma problemlerinin dikkat ve odaklanma becerisi ile bağlantılı olduğunu yapılan çeşitli beyin çalışmalarından biliyoruz. Dolayısıyla özetle, yukarıda bahsettiğim çeşitli bellek problemlerinin dikkat eksikliği ve odaklanamama ile bağlantılı olduğunu söylememiz yanlış olmaz.
Buraya kadar olan kısmın okuması sizin için bir zor olmuş olabilir, elimden geldiğince somutlaştırmaya çalıştım, özellikle ebeveynler ve eğitimciler tarafından anlaşılması gerektiğini düşünüyorum.
Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan çocuklar, başlıca şu zihinsel durumları da yaşarlar:
- Bir grupta bulunan somut nesne miktarını tahmin etmede zorlanırlar, nesne miktarı az olmasına rağmen. Saygı sezgileri yeterince gelişmemiştir.
- Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan bireyler için sayılar çok az anlam ifade ederler. Sayıları kullanmaktan hayatlarının sonuna kadar kaçmak ve kaçınmak isterler.
- Dört işlemi öğrenemezler, çok yavaş öğrenirler, çoğunlukla ezberlerler. Özellikle ezberlemek noktasında ciddi riskler vardır. İlkokul çağında olan bir çocuğun dört işlemi anlamaktan daha ziyade ezberlemesi onu ilkokul yıllarında başarılı yapabilirken ilerleyen yıllarda anlam bütünlüğü ve devamlılık sağlanamayacağı için öğrenme güçlüğü hafif düzeyde olsa bile derinleşebilir.
- Müdahaleye geç cevap verirler, yavaş öğrenirler. Matematik öğrenme güçlüğü olan çocuklarla yapılan çalışmalar uzun süreler devam edebilirler.
- Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların zorlandıkları bir diğer konu ise ‘zaman’ konusudur. Zamanı anlamak, zamanı fark etmek ve zamanı yönetmek konusunda problem yaşarlar. Soyut şekilde zamanı yönetmekle birlikte dijital olmayan saatleri okuma ve anlama konusunda da ciddi zorlanmalar yaşayabilirler.
Bu zihinsel belirtilerin tamamı çocuğunuzda olmayabilir. Çocuğunuz bazı belirtileri yaşıyorken bazılarını yaşamayabilir. Matematik öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların her birinin ihtiyaçları birbirinden farklı olabilir. Bu çocuklar arasında farklı müdahale türlerini gerektiren farklı alt türlerin olduğunu söyleyebiliriz.
Matematik Öğrenme Güçlüğü Yaşayan Çocuklar ‘Ne’ Yaşıyorlar?
- Basit sayı kavramlarını anlamada zorluk yaşarlar.
- Sayı ilişkilerini görmezler, örneğin; yedi sayısı beş ve ikiden oluşur.
- Önceden bildikleri işlemleri hızla unutabilirler.
- Sayılardaki büyüklük farkını anlamada zorlanırlar.
- Miktarların sayısını tahmin etmede zorluk yaşarlar.
- Günlük yaşamda zaman tahmininde ve zamanı yönetmede zorlanırlar.
- Yuvarlama işlemlerini zor bulurlar.
- Mekanik olarak toplama işlemi yaparlar, nasıl yaptıklarını anlatamazlar.
- Bir cevabın doğru olup olmadığına karar vermede kendilerinden emin değillerdir.
- Anlamaktan çok ezberleme eğilimindedirler.
- Basamak değerini öğrenmekte güçlük yaşarlar.
- Somuttan soyut düzeye geçmede zorlanırlar.
- Zihinden işlem yapmayı zor bulurlar.
- Öğrenilen sayı ilişkilerini hatırlamada zorluk yaşarlar. Örüntüyü bulmada zorlanırlar.
- Matematik dilini anlamada zorluk yaşarlar.
- Matematiksel olarak akıl yürütmeyi zor bulurlar.
- Sözel problemlerde güçlük yaşarlar.
Matematik öğrenme güçlüğü çeken çocukların yaşadıkları zorlanmalar yukarıda listelendiği gibidir. Çocuğunuz bu belirtilerden bazılarını yaşıyor olabilir veya burada olmayan belirtileri de gösteriyor olabilir.
Bu durumda yapılması gereken, en erken şekilde psikolojik ve eğitsel destek sürecine başlamaktır. Çocuğunuzun yaşı büyüdükçe ve daha üst sınıf seviyelerine geçtikçe işler düzeltilmesi zor olan yerlere varabilir.
Katkı sunmasını dilerim,
Sevgiler..